Dünya'ya sattığı ürünlerle adından söz ettiren TUSAŞ, şimdide Milli Muharip Uçağımızı (MMU) üretmek için çalışmaktadır.
From Türkiye it will be, the Wolrd's Largest Fighter Jet at 5th generation
Sizes: 21 meters / 14 meters / 6 meters
![]() |
From Türkiye MMU |
Bu haber ilk duyulduğu zaman milletimiz çok sevinip, artık dışa bağımlılıktan önemli şekilde kurtulmaya başlıyoruz dediler.
![]() |
Milli Muharip Uçağı |
Önce Tusaş ne demek, bugüne kadar neler üretti? Önce bunları anlatalım, daha sonra ise yazımızın sonunda sizler için bir sürprizimiz olacak. Bu sürprizimiz, uçak için yazdığımız ''özel şiirimiz'' olacaktır.
TUSAŞ (Türk Uçak Sanayii Anonim Ortaklığı) ile TAI birleşerek (Tai'deki yabancı hisselerin Türk hissedarlar tarafından alınması ile), TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. oluşmuştur. Tanıtım sloganı ise ''Geleceğine Güç Kat'' olup, dünyada Turkish Aerospace olarak bilinir.
Tusaş Uçak Üretim Tesisi, (Milli Muharip Uçak Mühendislik Merkezi-Uzay Sistemleri Mühendislik Merkezi ve Kompozit Üretim Binası) Ocak 2022 yılında açılmıştır. Bu tesis üretim için çok önemli bir adım olmuştur. Burası 220 milyon TL inşaat maliyeti ile yapılmıştır. Toplamda 65.000 m2 alanda kurulmuş olup, 2.300 kişi çalışmaktadır.
Tusaş Motor Sanayii A.Ş. ingilizcesi TUSAŞ ENGINE INDUSTRIES, INC. (TEI)' dir. Havacılık motorunda Türkiye'nin lideri olup ülkemizin dışa bağımlılığının azaltılmasında çok önemli çalışmalara imza atmaktadır.
Savunma Sanayii Başkanı (SSB) Sayın Prof. Dr. İsmail Demir şunu söylemiştir:
''2023 yılında Hürjet göklerle buluşacak ve ülkemiz için çok önemli bir proje olan Milli Muharip Uçak'da (MMU) hangardan çıkacak''. Ayrıca bu seneki tüm savunma ürünleri ihracatımızda yaklaşık, 4 milyar dolara yaklaşmaktadır.
![]() |
Türk Havacılık Uzay Sanayii |
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii yaptığı projelerde ihtiyaç duyulan analizleri gerçekleştirmek için, 20 bin çekirdeğe ulaşan işlemci sayısına ilaveten 50 bin çekirdekli yüksek başarımlı küme bilgisayar yatırımı yaparak, kapasitesini 70.000'e çıkarttı. Böylece zamandan 1/4 tasarruf edilmeye başlanacak. Bu konuda Türk Havacılık ve Uzay Sanayii Genel Müdürü Sayın Prof. Dr. Temel Kotil ise şunları söylemiştir:
''Günümüzde fiziki testlerin yerini, dijital testler almaya başladı. Sayıları milyonlara varan bu testleri gerçekleştirmek ve verileri analiz etmek için devletimizin büyük destekleri ile havacılık anlamında ülkemizi üst seviyeye taşıyacak projelerimizi gerçekleştirmemizi sağlayacak yatırımlarımız devam ediyor. 2023 hedefleri de gözetilerek bu yatırım ile hava araçlarımızın, gökyüzü ile daha kısa sürede buluşturmayı hedefliyoruz. Dünya'nın havacılık alanında kullandığı tüm yeni nesil teknolojileri şirketimize kazandırmaya devam edeceğiz''
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii, toplamda 4.000.000 m2 açık alan, 640.000 m2 kapalı alan olmak üzere 4.640 dönüm üzerinde kurulu olup, toplamda 13.000 çalışanı bulunmaktadır. Böylece küresel oyuncular arasında Türk Havacılık ve Uzay Sanayii, yer almaktadır.
TUSAŞ TEKNOLOJİ MERKEZİNİN ÜRETTİĞİ ÜRÜNLER
Bu ürünleri alt başlıklar halinde, kısadan yazmaya başlayacağız.
1) HELİKOPTERLER
Dünyada ses getiren helikopterlerimizi anlatmaya başlayalım o zaman
T129 Atak
Dünya çapında kendi sınıfındaki en etkin taarruz helikopteridir
Taktik keşif helikopteridir
Zorlu ''sıcak hava-yüksek irtifa'' görevleri için optimize edilmiştir
Gece ve gündüz koşullarında yüksek manevra ve performans kabiliyetine sahiptir
İlk uçuş 2011 yılında yapılmış olup, Kara Kuvvetlerimize ilk teslimat 2014 yılında olmuştur
Pakistan ve Filipinler'den toplam 36 tane ihracat siparişler alınıp, Filipinler'e 2 tanesi teslim edildi
Kara Kuvvetleri ve İçişleri Bakanlığımıza 60 tane teslim edildi, toplam sipariş 118 adettir
Üstün harekat kabiliyetli
Modern elektronik harp sistemleri vardır
Gece görüş sistemleri entegre edilmiştir
Esnek ve uyarlanabilir silah konfigürasyonludur
Lazer işaretleme ve nokta takibi
Radar ve kızılötesi sinyal bozma kabiliyetiyle gelişmiş kendini koruma özelliği vardır
Klasik roket, lazer güdümlü Cirit füze, top mermisi, havadan havaya füze ve tanksavar füze atabilir
Uzunluk 14.54 metre
Yükseklik 3.95 metre
Genişlik 3.49 metre
Ana rotor çapı 11.90 m
Mürettebat 2
Azami kalkış ağırlığı 5.065 kilo
Azami seyir hızı 281 km/h
Menzil 537 km
Havada kalış 3 saat
![]() |
T129 Atak Helikopter |
T625 Gökbey
Genel Maksat Helikopteri
En zorlu iklim ve coğrafyalarda, yüksek irtifa ve yüksek sıcaklıkta faaliyet yapacaktır
Gece ve gündüz koşullarında etkin bir şekilde faaliyet gösterebilecek.
Helikopterin geniş görev yelpazesine sahiptir.
Taşıma, Vip, kargo, hava ambulans, arama kurtarma ve kıyı ötesi taşıma görevlerini yapabilecektir
Yüksek yük kapasitesine sahip geniş kabin alanı vardır
Bakım kolaylığı vardır
İlk uçuşu 2018 yılında yaptı, 2022 sonunda seri üretime geçecek olup, 2023'te teslimler başlayacaktır
Uzunluk 15.87 metre
MTOW 6.050 kg
Mürettebat 2
Ana rotor çapı 13.2 m
Standart yakıt tankı 1.020 kilo
Harici yakıt tankı 280 kilo
Azami hız 306 km/h
Menzil 740 km - 948 km
Havada kalış süresi 3.8 saat / 5 saat
Bagaj hacmi 1.1 metreküp
Yolcu 12 kişi
![]() |
Gökbey Helikopter |
T70
Genel maksat helikopter programı
Lisans altında yerli üretim yapılıyor
109 tane T70 helikopteri yurt içinde üretilerek, özgün tasarımlar ile millileştirilmektedir
Helikopter gövdesi, paller, iniş takımı, dişli kutuları ve uçuş kontrol parçaları, kokpit aviyonikleri ve motoru yurt içinde üretilmektedir.
Yerli modüler aviyonik mimari ve yazılım kabiliyeti ile, farklı ihtiyaçlara cevap veren esnek çözüm sistemi sunulmaktadır.
Yerli uçuş yazılımı sayesinde aviyonik entegrasyonlar için dışa bağımlılık azaltılmıştır
Yerli gelişmiş Elektronik Karşı Tedbir sistemleri entegrasyonu kapsamında Radar, Lazer ve ısı güdümlü tehditler için gelişmiş kendini koruma özelliği ile yüksek harekât kabiliyeti mevcuttur.
Azami kalkış ağırlığı 9.979 kilo
Azami kalkış ağırlığı (harici yük dahil) 10.659 kilo
Azami harici yük 4.082 kilo
Kabin genişliği 2.14 metre
Kabin yüksekliği 1.37 metre
Kabin alanı 8.18 m2
Kabin hacmi 11.22 m3
![]() |
T70 Helikopter |
Modernizasyon Programları
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii tarafından helikopterlere, şu modernizasyonlar yapılmaktadır:
- Modüler entegre aviyonik mimari ve sayısal kokpit
- Lazer güdümlü akıllı mühimmat entegrasyonu
- Silah sistemleri için gelişmiş balistik algoritma
2) UÇAKLAR
Her şet küçük bir fikirle başlar ve büyür. O zaman yazmaya başlıyoruz
Hürkuş
Yeni nesil temel eğitim uçağı
2016 yılında sertifikaları alınmıştır
Maksimum seyir hızı 574 km/h
Azami servis irtifası 10.577 metre
Maksimum havada kalma süresi 4 saat 15 dakika
Kalkış mesafesi 489 metre
Maksimum menzil 1.140 km
İniş mesafesi 593 metre
G limitleri +7 / -3,5g
Uzunluk 11.17 metre
Yükseklik 3.70 metre
Yakıt kapasitesi 544 kilo
![]() |
Hürkuş |
Hürkuş-C
Yeni nesil hafif taarruz / Silahlı keşif uçağı
Pilot eğitiminin yanı sıra, hafif taarruz ve silahlı keşif görevlerinin düşük maliyet ve yüksek hassasiyetle yapılması için geliştirilmektedir.
Yüksek irtifa ve zorlu coğrafyalarda , gündüz ve gece koşullarında, zorlu görevleri gerçekleştirmek için yararlanabilecekleri faydalı yükleri üzerinde bulundurabilmektedir.
![]() |
Hürkuş C |
Tusaş, Uçak F-16 Modernizasyonları
Bazı uçakların konfigürasyonu için parçalar üretilmiştir
Montajları yapılmıştır
Modernizasyonlar yapılmıştır
Tusaş, Uçak Modernizasyon
Uçak modernizasyonları yapılmıştır
Aviyonik modernizasyonlar yapılmıştır
Değiştirilen veya ilave edilen sistemlerin testleri yapılmıştır
Bakımlar yapılmaktadır
Teknik döküman ve eğitimlerden sorumludur
Parça üretimi, uçak modifikasyonu, malzeme tedariki, uçuş testleri desteği yapmaktadır
Bazı uçaklar Deniz Karakol Uçağına dönüştürme işlemleri yapılacaktır
3) İHALAR
Dünyanın konuşmaya başladığı ürünlerimizi anlatalım o zaman
Anka
Orta irtifa Uzun havada kalışlı (male iha sistemi)
Temmuz 2010 yılında hangardan çıkmıştır
Aralık 2010 yılında ilk uçuşunu gerçekleştirmiştir
Yedekli ve Otonom uçuş kontrol sistemli
Yedekli otomatik iniş-kalkış sistemi
Yedekli elektrik üretim ve dağıtım
Kanat açıklığı 17.5 metre
Uzunluk 8.6 metre
Yükseklik 3.25 metre
Havada kalış süresi 30 saat
Menzili 250 km
Maksimum irtifa 30.000 ft
Görev irtifası 18.000-23.000 ft
![]() |
Anka |
Aksungur
Yüksek faydalı yük kapasiteli iha
Kesintisiz çok rollü istihbarat, gözetleme, keşif ve taarruz görevleri
Görüntü istihbaratı faydalı yükler taşır
Orta irtifa uzun havada kalışlı
Yedekli ve otonom uçuş kontrol sistemi
Yedekli otomatik iniş-kalkış sistemi
Yedekli elektrik üretim ve dağıtım
Kanat açıklığı 24 metre
Yatay uzunluk 11.6 metre
Yükseklik 3.1 metre
40.000 ft'e kadar uzun süreli operasyonlara imkan verir
Havada kalış süresi 50 saat
Link menzili 250 km
Lazer güdümlü silahlar, bombalar, ciritler taşır
![]() |
Aksungur |
Şimşek, Yüksek Hızlı Hedef Uçak Sistemi
Türk Silahlı Kuvvetleri, hava savunma birliklerinin eğitim ihtiyaçlarını karşılamak için başlatılan özgün tasarımdır.
Yer-hava, hava-hava, deniz-hava silah sistemleri ile kullanıma uygun
Tamamen kompozit yapı
Mancınık ile karadan veya denizden kalkış
İha'dan bırakma kabiliyeti
Tam otonom operasyon
Kolay kullanım ve bakım
Kanat açıklığı 1.5 metre
Uzunluk 2.3 metre
Hız 350+kts
Menzil 70 km
Havada kalış süresi 45+ dk
![]() |
Şimşek |
Turna, Hedef Uçak Sistemleri
Türk Silahlı Kuvvetleri, hava savunma birliklerinin eğitim ihtiyacını karşılamak için başlatılan özgün tasarımdır.
Kalkış ve iniş dahil, yer kontrol istasyonu ile tam otonom uçuş ve seysüsefer
Sayısal harita otomatik tanıma
Fırlatıcı ile kalkış, paraşüt ile karaya veya denize iniş
Donanma gemi platformlarından kalkış ve kontrol
Eve dönüş ve acil iniş modları ile önceden belirlenmiş eve dönüş noktasına gelerek otomatik iniş
Havada kalma süresi 90 dakika
Azami hız 93 m/sn
Veri linki menzili 50 + km
![]() |
Turna |
4) UZAY SİSTEMLERİ
Uzay ile ilgili ürün çalışmaları kısaca şöyledir
Yer Gözlem ve Keşif Uyduları
Göktürk-1
Dünyada herhangi bir bölgeden, askeri istihbarat veya sivil amaçlı görüntü elde etmek için yapıldı
Göktürk-2
Türkiye'nin ilk yüksek çözünürlüklü yer gözlem uydusudur
Göktürk-3
Dünyada herhangi bir bölgenin metre-altı çözünürlüklü olarak, gece/gündüz şartlarında görüntülenmesi
Göktürk-Y
Göktürk-1 uydusunun görev ömrü sona erdiğinde de devam ettirilmesine yönelik bir projedir
![]() |
Göktürk Uyduları |
Uzay Sistemleri ve Haberleşme Uyduları
Türksat 6A:
- Ülkemizin ilk ve yerli haberleşme uydusu olacak
- Kütlesi 4 tondan fazla olacaktır
- Ülkemize güvenli veri iletişimi alanında önemli oranda kapasite artırımı olacaktır
![]() |
Türksat 6A |
Yeni Nesil Haberleşme Uyduları Ürün Ailesi
- Geleneksel haberleşme uydusu fonksiyonlarını, performans düşümü olmaksızın karşılayabilecek
- Nispeten daraltılmış hacimli konfigürasyona sahip maliyet etkin haberleşme uyduları konseptidir
- Düşük üretim ve fırlatma maliyetleri, yüksek performanslı yayın ve haberleşme çözümleri
Uzay Sistemleri Entegrasyon ve Test Merkezi
Isıl Vakum Testleri
Kütle Özellikleri Ölçümü
Titreşim Testleri
![]() |
Test Merkezi |
5) TUSAŞ TEKNOLOJİ MERKEZİNİN PLANLADIĞI ÜRÜNLER
Planlanıp yapılmaya başlanan ve Plan aşamasında olan ürünleri yazmaya başlayalım
Hürjet
Jet Eğitim ve Hafif Taarruz Uçağı
Tek motorlu, tandem ve modern aviyonik suite sahip kokpit ile üstün performans
Hürjet'in silahlı varyantı geniş görev yelpazesi ile muharebe alanlarında güçlü unsur
T-38 ve F5 uçaklarının yerine, Türk Hava Kuvvetleri envanterine dahil edilmek için başlanılmıştır
Tam otorite, dijital kontrollü uçuş sistemi
Gece görüşüne uyumlu
Havada yakıt ikmali
Hava-hava, Hava-yer atış kabiliyeti
Uzunluk 13.6 metre
Kanat açıklığı 9.5 metre
Yükseklik 5.1 metre
Kanat alanı 35 m2
Itki 17.600 lb
Menzil 2.222 km
Azami hız 1.4 mach
G limitleri +8g / -3g
![]() |
Hürjet |
10 Ton Sınıfı Genel Maksat Helikopter Projesi
20+ kişilik personel kapasitesine sahip olacak
160 knot ve 1.000 km ferry menzile sahip olacak
Gelişmiş teknolojik görev ve uçuş sistemlerini barındıracaktır
![]() |
10 ton sınıfı genel maksat helikopteri |
Ağır Sınıf Taarruz Helikopteri
Diğer helikopterlerdeki teknolojik bilgi birikimi ile bu projeye başlanılmıştır
Tamamen yerli ve milli olarak tasarlanmaktadır
Artırılmış faydalı yük ve mühimmat kapasitesi, modern aviyonik sistemler, düşürülmüş lojistik maliyet ve yüksek performans hedefleri doğrultusunda tasarlanmaktadır.
![]() |
Ağır sınıf taarruz helikopteri |
Milli Muharip Uçağı
Bu uçağımızın detaylarını ve uçağımıza yazdığımız özel şiirimizi, yazımızın en sonuna bıraktık
6) HAVA ARACI YAPISALLARI
Metalik ve kompozit montaj yapılarının mühendislik, tasarım ve imalatında ''mükemmeliyet merkezi'' ve Dünya çapında havacılık ve uzay firmaları için ''güvenilir ortak'' konumundadır.
Uluslararası projelere ortak olarak katılım sağlanır
Yeni teknoloji ve ar-ge yatırımları yapılır
Sektörün önde gelen imalatçı firmalarının birinci seviyede tedarikçisi olmak
Üretimde sürekli iyileştirme faaliyetlerinde bulunmak
![]() |
Hava Aracı Yapısalları |
Tusaş'ın ürettiği ve üreteceği ürünlerin detaylarını yazdıktan sonra sıra geldi Milli Muharip Uçağımızı yazmaya. Bu uçağımız gelecekte adeta gökyüzünün kaplanı olacaktır İnşallah.
MİLLİ MUHARİP UÇAK (MMU)
![]() |
Milli Muharip Uçak |
Ürünlerin tanıtım detaylarını yazdıktan sonra sıra geldi Milli Muharip Uçağımız için şiirimizi yazmaya. Bu şiirimizi uçağın üretilmesi için a'dan z'ye destek veren ve çalışanlarımızın hepsine hediye ediyoruz. Başta destek verenler olmak üzere, üretiminde çalışan herkese teşekkür eder, hepsini yürekten kocaman alkışlıyoruz. Şu atasözümüz de bu yazımızın üstüne çok iyi gelecek, nedir o atasözümüz:
''Bir elin nesi var, iki elin sesi var''
Hep beraber büyük Türkiye için çalışmaya devam deyip, şiirimizi yazmaya başlayalım.
MİLLİ MUHARİP UÇAĞI için yazdığımız ''ÖZEL ŞİİRİMİZ''
Fırtınalar kopmaya başladı, birden gökyüzündeNe olduğunu anlayamadı kimse
Herkes şaşırıp baktı, birbirinin yüzüne
Gökyüzünün yeni fırtınası uçacak
Dostlara selam, düşmana biz buradayız diyecek
Bu sabah güneş başka parladı, senin üzerinde
Uçuşa hazırlıkların, bizleri ümitlendirdi mavi bulutlarda
Sen büyük Türkiye'de beklenendin, çetin yollarda
Yılların birinde geleceğine inanıyorduk, düşüncelerde
Tehlike nedir bilmeyeceksin, koca yürekli kalbinde
Bağımsızlığımızın pervaneleri olacaksın, motorlarında
Tüm topraklarımıza göz kırpacaksın
Dünyanın parlayan yıldızı, koşarak büyüyen ''Türkiye'' olacaksın
NOT:
01-05-2023 tarihinde Milli Muharip Uçağımızın adı KAAN konulmuştur...Vatana, Millete ve Devletimize Hayırlı Olsun...
Milli Muharip Uçak KAAN...
Milli Muharip Uçağımız Kaan...
Milli Muharip Uçağının adı, Kaan...
Milli Muharip Uçağımızın adı Kaan...
Kaynaklar; wwwssbgovtr, www.tusascom, www.tei.com.tr, Milli Muharip Uçak, şimşek