Sonu ''izm'' ile biten kelimeler?

   Bazen o kadar çok duyduğumuz kelimeler var ki, aklımız karışabiliyor. Hepsinin ortak noktası ise sonunun ''izm'' ile bitmesidir. Peki bu izm neyi ifade ediyor ve sonu izm ile biten kelimelerin kısa anlamı nedir? Bu kelimeler o kadar çok ki, bizler sık kullanılanlarından bazılarını sizler için kısaca yazmak istiyoruz.

İzm: Yabancı felsefe, politik ideoloji, sanat akımı, sistem ve topluluk isimlerinin sonlarına gelen bir ek olup, geldiği ismi bir akım veya fikir haline getirir. Türk dilindeki karşılığı ise cilik, cılık gibi eklerdir.

İzm

Sonu İZM ile biten kelimelerin anlamları şunlardır:

EN ÇOK KULLANILANLAR :

Kapitalizm: Sermaye ve özel teşebbüse dayalı serbest piyasa ekonomisine denir. Burada üretim araçlarına sahip olan kişilerin, üretim araçlarını işçi kesimin emekleriyle işleterek sürekli daha fazla kazanmasına denir. Kısaca rekabet ile para kazanmaktır.

Emperyalizm: Bir milletin başka bir milleti siyasi ve ekonomik egemenliği altına alarak yayılması veya yayılmayı istemesi.

Liberalizm: Serbestlik, erkincilik demektir kısaca. Detaylı olarak ise; ekonomik alanda serbest rekabeti, sosyal alanda ise fırsat eşitliğini savunan görüşe denir.

Sosyalizm: Kısaca toplumculuk demek olup, eşitlikçi bir düşünceyi temsil eder. Toplumun refahını hem ekonomik hem de sosyal yaşam alanında kalkındırmayı amaçlayan, çoğulcu ve katılımcı bir demokrasiyi savunan ve bütün üretim araçlarının topluma ait olduğunu savunan siyasal bir teoridir.

Popülizm: Kısaca halkçılık, halkın yanında olan demektir. Devlet organlarının halkın faydasına ve toplumun gelişmesine kullanılması gerektiğini söyleyen felsefi düşüncedir.

Panislamizm: Bütün müslümanları aynı yönetim altında toplanma amacını güden politik akım ve hareket.

Anarşizm: Kısaca kargaşacılık demek olup, her türlü otoriteyi reddetmektedir

Antiemperyalizm: Emperyalizme karşı tutum, davranış ve öğreti

Antikapitalizm: Kapitalizme karşı olma durumu

Antikomünizm: Kısaca komünizm karşıtlığı demektir

Antisemitizm: Yahudilere karşı düşmanca duygular besleyen ve Yahudilere karşı ayırt edici önlemler alınmasını isteyen görüş.

Faşizm: Demokratik düzenin yerine aşırı bir ulusçuluk ve baskı düzeni kurmayı amaçlayan öğreti

Federalizm: Birçok devletin özel yasalara ve bağımsızlığa sahip olarak tek bir devlet durumunda birleşmeleri yöntemidir.

Komünizm: Bütün malların ortaklaşa kullanıldığı ve özel mülkiyetin olmadığı toplum düzeni

Semitizm: Kısaca yahudi taraftarlığı demektir

Siyonizm: Yahudilerce ortaya atılan, Filistin'de bağımsız bir Yahudi devleti kurmayı amaçlayan akımdır 

NORMAL KULLANILANLAR :

Aktivizm: Kısaca etkincilik demektir, felsefede

Alpinizm: Kısaca dağcılık demektir

Atletizm: Beden gücünü, çevikliği, yetenekleri geliştirmeye yarayan koşu, atlama, ağırlık kaldırma..vs..tek başına yapılan bireysel sporların genel ortak adıdır.

Aforizm: Kısaca özdeyiş demektir

Arkaizm: Kullanıldığı çağdan daha eski bir çağa ait biçimin, yapının özelliğidir

Daltonizm: Kısaca renk körlüğü demektir

Despotizm: Yöneticinin kanunca belirlenmiş hükümleri, bilerek ve isteyerek ihlal etmesi

Determinizm: Kısaca belirlenimcilik demektir. Evrendeki her durumu sebep sonuç ilişkisine göre açıklayan felsefi görüştür.

Dinamizm: Davranışları canlı ve hareketli olan canlının özelliğidir. Felsefede devimselcilik denir

Dogmatizm: İnanılan ve belirlenen düşünce dışındaki tüm fikirlere karşı bir duruş sergilenmesi, dogmacılık.

Egoizm: Kısaca bencillik demektir

Egotizm: Kısaca benlikçilik, övünme demektir

Egzotizm: Kısaca yabancıllık demektir. Başka ülkelerin özgü yapıtları için kullanılır veya sanatlarına olan hayranlıktır.

Eklektizm: Kısaca seçmecilik demektir

Ekolojizm: Olgulara bütünsel olarak ve doğa merkezli bakış açısıyla yaklaşan bir düşünce akımıdır

Empresyonizm: Kısaca izlenimcilik demektir

Endüstriyalizm: Kısaca sanayicilik demektir

Enternasyonalizm: Kısaca uluslararasıcılık demektir

Estetizm: Kısaca estetikçilik demektir

Fanatizm: Kısaca bağnazlık demektir. Bir kimseye veya bir şeye aşırı düşkünlük veya fazlasıyla bağlanma durumu

Feminizm: Toplumda haklarını çoğaltma, erkeğinkiler düzeyine çıkarma, eşitlik sağlama amacını güden düşünce akımı, kadın hareketi.

Feodalizm: Kısaca derebeylik demektir

Fonksiyonalizm: Kısaca işlevcilik demektir

Formalizm: Kısaca biçimcilik demektir

Fütürizm: Kısaca gelecekçilik demektir 

Goşizm: Kısaca solculuğun aşırı biçimi demektir

Hümanizm: Kısaca insancıllık demektir

İdealizm: Bilgide temel olarak düşünceyi alan ve varlığı insan düşüncesinin kurduğunu kabul eden öğretilerin genel bir adıdır.

İllüzyonizm: Kısaca göz bağcılık demektir

İrrasyonalizm: Kısaca akıl dışıcılık demektir

Jakobenizm: Kısaca tepeden inmecilik demektir

Jeosantrizm: Kısaca yermerkezcilik demektir 

Kariyerizm: Kariyer yapmayı en yüksek amaç olarak gören düşünce sistemi

Kolektivizm: Kısaca ortaklaşacılık demektir

Konseptüalizm: Kısaca kavramcılık demektir

Konstrüktivizm: Kısaca kurmacılık demektir

Korporatizm: Yaşayan topluluğu ilgilendiren önemli siyasal ve ekonomik kararların alınmasında sadece devletin denetimindeki kurum ve örgütlerin söz sahibi olduğu, bireysel etkinliğin bittiği yada bireyin karar alma sürecine yalnız bu örgütler aracılığı ile belirli bir oranda katılabildiği toplumsal örgütlenme.

Kübizm: Kısaca nesneleri geometrik biçimlerde gösteren sanat akımı

Kritisizm: Kısaca eleştiricilik demektir 

Marksizm: Ekonomik, siyasal ve felsefi bir öğretidir

Materyalizm: Kısaca maddecilik demektir

Mekanizm: Kısaca mekanikçilik demektir

Merkantilizm: Ülkenin refahını sahip olduğu değerli madenlere bağlayan (altın,gümüş..vs..), ülkedeki değerli maden yataklarının işletilmesine önem veren ve ihracatı artırıp ithalatı azaltmaya çalışan iktisat öğretisidir

Metamorfizm: Kısaca başkalaşım demektir

Militarizm: Bir ülkede ordu gücünün aşırı derecede ağır basması

Mistisizm: Kısaca gizemcilik demektir

Modernizm: Çağdaşlık, çağdaşlaşma akımı

Monizm: Kısaca tekçilik demektir

Moralizm: Kısaca ahlakçılık demektir

Narsisizm: Kısaca özseverlik demektir. Kişinin kendini çok sevmesi ve hayran olması demektir

Nativizm: Kısaca doğuştancılık demektir

Natüralizm: Kısaca doğalcılık demektir

Nazizm: Almanya'da Hitler tarafından kurulan partinin, Alman ırkının üstünlüğünü savunan politikasıdır

Nepotizm: Akraba ve yakın arkadaşları kayırma

Nötralizm: Kısaca yansızlık, tarafsızlık demektir

Objektivizm: Kısaca nesnelcilik demektir

Oportünizm: Kısaca fırsatçılık demektir. Durumlardan avantaj elde etmeye çalışmaktır

Optimizm: Kısaca iyimserlik demektir

Otorite: Yaptırma, yasak etme, emretme, itaat ettirme hakkı veya gücü, sulta, velayet. Siyasi veya idari güç.

Panturanizm: Kısaca turancılık demektir

Parnasizm: Sanat sanat içindir, ilkesini benimseyen ve  genelde şiirde kendini gösteren edebiyat akımı

Pesimizm: Kısaca kötümserlik, karamsarlık ne demektir

Postmodernizm: Günümüz mimarisinde işlevsel olmayı bir tarafa bırakıp değişik yapı biçimlerini serbestçe kullanma eğiliminde olan üslup.

Pragmatizm: Kısaca faydacılık, yararcılık demektir

Probabilizm: Kısaca olasıcılık demektir

Psikolojizm: Kısaca ruh bilimcilik demektir

Pürizm: Kısaca özleştirmecilik demektir. Bir dili yabancı kelimelerden arıtarak, saf hâle getirmektir

Rasyonalizm: Kısaca akılcılık demektir

Realizm: Kısaca gerçekçilik demektir felsefede

Sekülarizm: Kısaca dünyacılık demektir

Sembolizm: Kısaca simgecilik demektir

Sendikalizm: Kısaca sendikacılık demektir

Septisizm: Kısaca kuşkuculuk demektir

Sinizm: İnsanın erdem ve mutluluğa, hiç bir değere bağlı olmadan bütün gereksinmelerden sıyrılarak kendi kendine erişebileceğini savunan öğreti, kinizm

Sofizm: Kısaca bilgicilik demektir

Sürrealizm: Kısaca gerçeküstücülük demektir

Sosyolojizm: Bütün sosyal bilimleri yalnız sosyolojinin bir dalı sayan ve bunların sadece sosyolojik metotlarla açıklanabileceğini söyleyen görüşün adıdır

Spontaneizm: Kısaca kendiliğindenlik demektir

Strüktüralizm: Kısaca yapısalcılık demektir

Sürnatüralizm: Kısaca doğaüstücülük demektir

Şovenizm: Kendi ulusunu öne çıkararak değişik ırk ve uluslar arasında düşmanlık oluşturmayı amaçlayan ve bu yolda kışkırtmada bulunan aşırı akım

Subjektivizm: Kısaca öznelcilik demektir

Taoizm: Kısaca falcılık, taoculuk demektir 

Taşizm: Kısaca lekecilik demektir. Resim sanatında düzensiz biçimli renk lekelerinin kullanılmasını temel alır.

Terörizm: Kısaca yıldırıcılık demektir

Tropizm: Kısaca yönelim demektir, bitki dilinde

Turizm: Bir ülke veya bölgeye yerli veya yabancı turist çekmek için alınan ekonomik, kültürel, teknik önlemlerin, yapılan çalışmaların tümüne denir.

Urbanizm: Kısaca şehircilik demektir

Vandalizm: Vandal olma yanlısı, bilerek ve isteyerek kişiye veya kamuya ait bir mala, araç yada ürüne zarar eylemleridir.

Volontarizm: Kısaca istenççilik demektir

Ateizm: Tanrıyı ve dini inkar edenlere denir. Tanrı'nın var olmadığını ileri süren kişiye ise ateist denir. Dünyada 1 tane bile ateist olmaz İnşallah. Sebeplerini önceki bu yazımızda yazmıştık, buradan okuyabilirsiniz. 

   Bunların yanında çok sık kullanılan ama sonu ''izm'' ile bitmeyen kelimelerde vardır, onlarda şunlardır.

Sonu İZM ile bitmeyen, sık kullanılan kelimeler:

Milliyetçilik: Maddi ve manevi açılardan millet ve ülkesinin çıkarlarını her şeyin üstünde tutma anlayışı, ulusçuluk, ulusalcılık, nasyonalizm.

Muhafazakârlık : Kısaca tutuculuk demektir 

Bürokrasi: Devlet kurumlarında çalışan üst düzey yöneticiler topluluğu

Cumhuriyet: Milletin, egemenliği kendi elinde tuttuğu ve bunu belli süreler için seçtiği milletvekilleri aracılığıyla kullandığı yönetim biçimi.

Demokrasi: Halkın egemenliği temeline dayanan yönetim biçimi, demokratlık

Merkeziyetçilik: Otoritenin ve işin tek bir merkezde toplanmasını amaçlayan görüş, merkeziyet. Bu görüşe dayanan yönetim biçimi.

Meşrutiyet: Hükümdarlıkla yönetilen bir ülkede hükümdarın başkanlığı altında parlamento yönetimine dayanan, hükümet etme biçimidir.

Monarşi: Siyasi otoritenin genellikle miras yolu ile bir kişinin üzerinde toplandığı devlet düzeni veya rejim, tek erklik.

Otokrasi: Hükümdarın bütün siyasal kudreti, elinde bulundurduğu yönetim biçimi

Oligarşi: Siyasal gücün birkaç kişilik bir grubun elinde toplandığı yönetim

Teokrasi: Siyasi iktidarın, Tanrı'nın temsilcileri olduklarına inanılan din adamlarının elinde bulundurduğu toplumsal, siyasi düzen, din erki

Totaliter: Demokratik hak ve özgürlüklerin baskı altında tutulduğu, büyün yetkilerin bir elde veya küçük bir yönetici grubunun elinde toplandığı demokratik olmayan (devlet düzeni), bütüncül.

   Sizler için hazırladığımız yazının sonuna gelmiş bulunmaktayız. Burada ki kelimeler hayatınızın her anında karşınıza çıkabilir. O yüzden okuyup aklınızda kalırsa, sizlerin faydasına olabilir. Başka bir yazımızda yine görüşmek üzere herkese Saygılar sunarız...

Kaynaklar; Türkçe sözlük, sozlukgovtr, wwwtrcooltextcom (resim)