Bazen o kadar çok duyduğumuz kelimeler var ki, aklımız karışabiliyor. Hepsinin ortak noktası ise sonunun ''izm'' ile bitmesidir. Peki bu izm neyi ifade ediyor ve sonu izm ile biten kelimelerin kısa anlamı nedir? Bu kelimeler o kadar çok ki, bizler sık kullanılanlarından bazılarını sizler için kısaca yazmak istiyoruz.
İzm: Yabancı felsefe, politik ideoloji, sanat akımı, sistem ve topluluk isimlerinin sonlarına gelen bir ek olup, geldiği ismi bir akım veya fikir haline getirir. Türk dilindeki karşılığı ise cilik, cılık gibi eklerdir.
![]() |
İzm |
Sonu İZM ile biten kelimelerin anlamları şunlardır:
EN ÇOK KULLANILANLAR :
Kapitalizm: Sermaye ve özel teşebbüse dayalı serbest piyasa ekonomisine denir. Burada üretim araçlarına sahip olan kişilerin, üretim araçlarını işçi kesimin emekleriyle işleterek sürekli daha fazla kazanmasına denir. Kısaca rekabet ile para kazanmaktır.
Emperyalizm: Bir milletin başka bir milleti siyasi ve ekonomik egemenliği altına alarak yayılması veya yayılmayı istemesi.
Liberalizm: Serbestlik, erkincilik demektir kısaca. Detaylı olarak ise; ekonomik alanda serbest rekabeti, sosyal alanda ise fırsat eşitliğini savunan görüşe denir.
Sosyalizm: Kısaca toplumculuk demek olup, eşitlikçi bir düşünceyi temsil eder. Toplumun refahını hem ekonomik hem de sosyal yaşam alanında kalkındırmayı amaçlayan, çoğulcu ve katılımcı bir demokrasiyi savunan ve bütün üretim araçlarının topluma ait olduğunu savunan siyasal bir teoridir.
Popülizm: Kısaca halkçılık, halkın yanında olan demektir. Devlet organlarının halkın faydasına ve toplumun gelişmesine kullanılması gerektiğini söyleyen felsefi düşüncedir.
Panislamizm: Bütün müslümanları aynı yönetim altında toplanma amacını güden politik akım ve hareket.
Anarşizm: Kısaca kargaşacılık demek olup, her türlü otoriteyi reddetmektedir
Antiemperyalizm: Emperyalizme karşı tutum, davranış ve öğreti
Antikapitalizm: Kapitalizme karşı olma durumu
Antikomünizm: Kısaca komünizm karşıtlığı demektir
Antisemitizm: Yahudilere karşı düşmanca duygular besleyen ve Yahudilere karşı ayırt edici önlemler alınmasını isteyen görüş.
Faşizm: Demokratik düzenin yerine aşırı bir ulusçuluk ve baskı düzeni kurmayı amaçlayan öğreti
Federalizm: Birçok devletin özel yasalara ve bağımsızlığa sahip olarak tek bir devlet durumunda birleşmeleri yöntemidir.
Komünizm: Bütün malların ortaklaşa kullanıldığı ve özel mülkiyetin olmadığı toplum düzeni
Semitizm: Kısaca yahudi taraftarlığı demektir
Siyonizm: Yahudilerce ortaya atılan, Filistin'de bağımsız bir Yahudi devleti kurmayı amaçlayan akımdır
NORMAL KULLANILANLAR :
Aktivizm: Kısaca etkincilik demektir, felsefede
Alpinizm: Kısaca dağcılık demektir
Atletizm: Beden gücünü, çevikliği, yetenekleri geliştirmeye yarayan koşu, atlama, ağırlık kaldırma..vs..tek başına yapılan bireysel sporların genel ortak adıdır.
Aforizm: Kısaca özdeyiş demektir
Arkaizm: Kullanıldığı çağdan daha eski bir çağa ait biçimin, yapının özelliğidir
Daltonizm: Kısaca renk körlüğü demektir
Despotizm: Yöneticinin kanunca belirlenmiş hükümleri, bilerek ve isteyerek ihlal etmesi
Determinizm: Kısaca belirlenimcilik demektir. Evrendeki her durumu sebep sonuç ilişkisine göre açıklayan felsefi görüştür.
Dinamizm: Davranışları canlı ve hareketli olan canlının özelliğidir. Felsefede devimselcilik denir
Dogmatizm: İnanılan ve belirlenen düşünce dışındaki tüm fikirlere karşı bir duruş sergilenmesi, dogmacılık.
Egoizm: Kısaca bencillik demektir
Egotizm: Kısaca benlikçilik, övünme demektir
Eklektizm: Kısaca seçmecilik demektir
Ekolojizm: Olgulara bütünsel olarak ve doğa merkezli bakış açısıyla yaklaşan bir düşünce akımıdır
Empresyonizm: Kısaca izlenimcilik demektir
Endüstriyalizm: Kısaca sanayicilik demektir
Enternasyonalizm: Kısaca uluslararasıcılık demektir
Estetizm: Kısaca estetikçilik demektir
Fanatizm: Kısaca bağnazlık demektir. Bir kimseye veya bir şeye aşırı düşkünlük veya fazlasıyla bağlanma durumu
Feminizm: Toplumda haklarını çoğaltma, erkeğinkiler düzeyine çıkarma, eşitlik sağlama amacını güden düşünce akımı, kadın hareketi.
Feodalizm: Kısaca derebeylik demektir
Fonksiyonalizm: Kısaca işlevcilik demektir
Formalizm: Kısaca biçimcilik demektir
Fütürizm: Kısaca gelecekçilik demektir
Goşizm: Kısaca solculuğun aşırı biçimi demektir
Hümanizm: Kısaca insancıllık demektir
İdealizm: Bilgide temel olarak düşünceyi alan ve varlığı insan düşüncesinin kurduğunu kabul eden öğretilerin genel bir adıdır.
İllüzyonizm: Kısaca göz bağcılık demektir
İrrasyonalizm: Kısaca akıl dışıcılık demektir
Jakobenizm: Kısaca tepeden inmecilik demektir
Jeosantrizm: Kısaca yermerkezcilik demektir
Kariyerizm: Kariyer yapmayı en yüksek amaç olarak gören düşünce sistemi
Kolektivizm: Kısaca ortaklaşacılık demektir
Konseptüalizm: Kısaca kavramcılık demektir
Konstrüktivizm: Kısaca kurmacılık demektir
Korporatizm: Yaşayan topluluğu ilgilendiren önemli siyasal ve ekonomik kararların alınmasında sadece devletin denetimindeki kurum ve örgütlerin söz sahibi olduğu, bireysel etkinliğin bittiği yada bireyin karar alma sürecine yalnız bu örgütler aracılığı ile belirli bir oranda katılabildiği toplumsal örgütlenme.
Kübizm: Kısaca nesneleri geometrik biçimlerde gösteren sanat akımı
Kritisizm: Kısaca eleştiricilik demektir
Marksizm: Ekonomik, siyasal ve felsefi bir öğretidir
Materyalizm: Kısaca maddecilik demektir
Mekanizm: Kısaca mekanikçilik demektir
Merkantilizm: Ülkenin refahını sahip olduğu değerli madenlere bağlayan (altın,gümüş..vs..), ülkedeki değerli maden yataklarının işletilmesine önem veren ve ihracatı artırıp ithalatı azaltmaya çalışan iktisat öğretisidir
Metamorfizm: Kısaca başkalaşım demektir
Militarizm: Bir ülkede ordu gücünün aşırı derecede ağır basması
Mistisizm: Kısaca gizemcilik demektir
Modernizm: Çağdaşlık, çağdaşlaşma akımı
Monizm: Kısaca tekçilik demektir
Moralizm: Kısaca ahlakçılık demektir
Narsisizm: Kısaca özseverlik demektir. Kişinin kendini çok sevmesi ve hayran olması demektir
Natüralizm: Kısaca doğalcılık demektir
Nazizm: Almanya'da Hitler tarafından kurulan partinin, Alman ırkının üstünlüğünü savunan politikasıdır
Nötralizm: Kısaca yansızlık, tarafsızlık demektir
Objektivizm: Kısaca nesnelcilik demektir
Oportünizm: Kısaca fırsatçılık demektir. Durumlardan avantaj elde etmeye çalışmaktır
Optimizm: Kısaca iyimserlik demektir
Otorite: Yaptırma, yasak etme, emretme, itaat ettirme hakkı veya gücü, sulta, velayet. Siyasi veya idari güç.
Panturanizm: Kısaca turancılık demektir
Parnasizm: Sanat sanat içindir, ilkesini benimseyen ve genelde şiirde kendini gösteren edebiyat akımı
Pesimizm: Kısaca kötümserlik, karamsarlık ne demektir
Postmodernizm: Günümüz mimarisinde işlevsel olmayı bir tarafa bırakıp değişik yapı biçimlerini serbestçe kullanma eğiliminde olan üslup.
Pragmatizm: Kısaca faydacılık, yararcılık demektir
Probabilizm: Kısaca olasıcılık demektir
Psikolojizm: Kısaca ruh bilimcilik demektir
Pürizm: Kısaca özleştirmecilik demektir. Bir dili yabancı kelimelerden arıtarak, saf hâle getirmektir
Rasyonalizm: Kısaca akılcılık demektir
Sekülarizm: Kısaca dünyacılık demektir
Sembolizm: Kısaca simgecilik demektir
Sendikalizm: Kısaca sendikacılık demektir
Septisizm: Kısaca kuşkuculuk demektir
Sinizm: İnsanın erdem ve mutluluğa, hiç bir değere bağlı olmadan bütün gereksinmelerden sıyrılarak kendi kendine erişebileceğini savunan öğreti, kinizm
Sofizm: Kısaca bilgicilik demektir
Sürrealizm: Kısaca gerçeküstücülük demektir
Sosyolojizm: Bütün sosyal bilimleri yalnız sosyolojinin bir dalı sayan ve bunların sadece sosyolojik metotlarla açıklanabileceğini söyleyen görüşün adıdır
Spontaneizm: Kısaca kendiliğindenlik demektir
Strüktüralizm: Kısaca yapısalcılık demektir
Sürnatüralizm: Kısaca doğaüstücülük demektir
Şovenizm: Kendi ulusunu öne çıkararak değişik ırk ve uluslar arasında düşmanlık oluşturmayı amaçlayan ve bu yolda kışkırtmada bulunan aşırı akım
Subjektivizm: Kısaca öznelcilik demektir
Taoizm: Kısaca falcılık, taoculuk demektir
Taşizm: Kısaca lekecilik demektir. Resim sanatında düzensiz biçimli renk lekelerinin kullanılmasını temel alır.
Terörizm: Kısaca yıldırıcılık demektir
Turizm: Bir ülke veya bölgeye yerli veya yabancı turist çekmek için alınan ekonomik, kültürel, teknik önlemlerin, yapılan çalışmaların tümüne denir.
Urbanizm: Kısaca şehircilik demektir
Vandalizm: Vandal olma yanlısı, bilerek ve isteyerek kişiye veya kamuya ait bir mala, araç yada ürüne zarar eylemleridir.
Volontarizm: Kısaca istenççilik demektir
Ateizm: Tanrıyı ve dini inkar edenlere denir. Tanrı'nın var olmadığını ileri süren kişiye ise ateist denir. Dünyada 1 tane bile ateist olmaz İnşallah. Sebeplerini önceki bu yazımızda yazmıştık, buradan okuyabilirsiniz.
Bunların yanında çok sık kullanılan ama sonu ''izm'' ile bitmeyen kelimelerde vardır, onlarda şunlardır.
Sonu İZM ile bitmeyen, sık kullanılan kelimeler:
Milliyetçilik: Maddi ve manevi açılardan millet ve ülkesinin çıkarlarını her şeyin üstünde tutma anlayışı, ulusçuluk, ulusalcılık, nasyonalizm.
Muhafazakârlık : Kısaca tutuculuk demektir
Bürokrasi: Devlet kurumlarında çalışan üst düzey yöneticiler topluluğu
Cumhuriyet: Milletin, egemenliği kendi elinde tuttuğu ve bunu belli süreler için seçtiği milletvekilleri aracılığıyla kullandığı yönetim biçimi.
Demokrasi: Halkın egemenliği temeline dayanan yönetim biçimi, demokratlık
Merkeziyetçilik: Otoritenin ve işin tek bir merkezde toplanmasını amaçlayan görüş, merkeziyet. Bu görüşe dayanan yönetim biçimi.
Meşrutiyet: Hükümdarlıkla yönetilen bir ülkede hükümdarın başkanlığı altında parlamento yönetimine dayanan, hükümet etme biçimidir.
Monarşi: Siyasi otoritenin genellikle miras yolu ile bir kişinin üzerinde toplandığı devlet düzeni veya rejim, tek erklik.
Otokrasi: Hükümdarın bütün siyasal kudreti, elinde bulundurduğu yönetim biçimi
Oligarşi: Siyasal gücün birkaç kişilik bir grubun elinde toplandığı yönetim
Teokrasi: Siyasi iktidarın, Tanrı'nın temsilcileri olduklarına inanılan din adamlarının elinde bulundurduğu toplumsal, siyasi düzen, din erki
Totaliter: Demokratik hak ve özgürlüklerin baskı altında tutulduğu, büyün yetkilerin bir elde veya küçük bir yönetici grubunun elinde toplandığı demokratik olmayan (devlet düzeni), bütüncül.
Sizler için hazırladığımız yazının sonuna gelmiş bulunmaktayız. Burada ki kelimeler hayatınızın her anında karşınıza çıkabilir. O yüzden okuyup aklınızda kalırsa, sizlerin faydasına olabilir. Başka bir yazımızda yine görüşmek üzere herkese Saygılar sunarız...
Kaynaklar; Türkçe sözlük, sozlukgovtr, wwwtrcooltextcom (resim)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder