Ülkemizin farklı şehirlerinde aynı isimli camiler duyarız. Bunlardan en çok duyduğumuz isim, Ulu Camilerdir. Bu yazımızda Ulu Camilerin tarihi gelişimini, önemlerini ve isimlerini yazacağız.
TARİHİ GELİŞİMLERİ
Beylikler döneminde, Selçuklu ve Osmanlı Devleti döneminde İslam fetih geleneğine göre fethedilen yerdeki en büyük mabet, camiye çevrilip şehrin Ulu Camisi yapılırdı. Eğer orada büyük bir mabet yoksa, sıfırdan büyük bir cami yapılırdı.
Cuma namazı hür olan her Müslüman erkeğe farz olduğu için o zamanki beyler ve sultanlar, kendi idarelerindeki bölgenin özgür olduğunu anlatmak için, şehirlerinin en merkezi yerinde ve kalenin hemen yanında büyük camiler yapmışlardır.
Ulu Camiler halkın tüm ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde külliye olarak tasarlanmış olup, hastanesinden eğitime kadar tüm üniteleri ile insanların hayatında tesirli olmuştur. Bundan dolayı şehirdeki han, hamam, kervansaray, medrese, imaret, hastane, çarşı ve bedestenler hemen Ulu Camilerin yanına yaparlardı.
ÖNEMLERİ
- Camiler egemenlik simgesi, güç göstergesi ve bağımsızlık sembolüdürler
- Minare Müslümanların hakimiyet sembolüdür
- Minber ise devleti sembolize eden mimari bir birim olarak görülmüştür
- Mihrap ve taş kapılar ise Cennet Kapıları olarak adlandırılmıştır
Türkiye'de yüzden fazla Ulu Camii olup, bunların en büyüğü Bursa Ulu Camidir. Önce bunun detaylarını yazalım, sonra bütün Ulu Camilerin isimlerini yazalım.
 |
| Bursa Ulu Camii |
BURSA ULU CAMİİ DETAYLARI
Osmanlı Sultanlarından Yıldırım Bayezid tarafından yaptırılmış olup, 1400 yılında tamamlanmıştır. Niğbolu muharebesinde muzaffer olmasından dolayı 20 tane Cami yaptırmaya karar veren Bayezid, bunu damadı Emir Sultan'a söylemiştir. Sultan'da 20 tane cami yerine 20 kubbeli cami yaptırmasını tavsiye etmiştir. Caminin önemli özellikleri şöyledir:
- 55 mt * 69 mt ölçülerindedir
- Osmanlı zamanında yapılmış, namaz kılma alanı bakımından Türk tarihinin en büyük Camii'dir
- İslâm dünyasında 5. Harem-i Şerif olarak kabul edilmektedir
- Türkiye'deki en büyük Ulu Camii'dir
- Toplam iç alanı 3.165 m2'dir
- Güneş sistemini tasvir eden minber üzerindeki tasvirler, bilim tarihi açısından önemlidir
- Mihrabın bulunduğu duvar, diğer duvardan daha büyüktür
- 12 ayak üzerine 20 kubbe ile örülmüştür
- Cami'nin ilk imam hatibi, Mevlid-i Şerif yazarı Süleyman Çelebi'dir
- Caminin ortasında bulunan kubbenin üstü açıktır
- Şadırvanın suyu havuza dökülürken Allah C.C.'u teşbih eder gibi 33 ayrı yerden akmaktadır
- Son yıllarda bu açıklık, camla kaplanmıştır
- Duvarları düzgün kesme taşla örülmüştür
- Minber ceviz ağacından yapılıp, siyah renge boyanmıştır
- Minber, Künkedari Sanatı ile yapılmıştır.
- Hutbenin sağ tarafında yüksekçe bir yerde siyah Kâbe Kapısının örtüsü asılıdır. Bu örtüyü zamanında Yavuz Sultan Selim getirtip, kendi elleri ile asmıştır.
- Minber, tutkal ve çivi kullanılmadan, geometrik şekilde oyularak, birbirine geçme yöntemi ile yapılmıştır.
- Caminin doğu, kuzey ve batı tarafında olmak üzere 3 kapısı vardır. Bu kapılardan kuzey ve batıda olanlar yenidir.
- Duvar kalınlıkları birbirinden farklıdır. 220 cm, 240 cm, 280 cm ve 310 cm'dir.
- Caminin pencere alınlıklarında nefeslik denilen küçük açıklıklar bulunmaktadır
- Caminin içinde 192 yazı mevcuttur
- Caminin doğu ve batı köşelerinde 2 tane minare vardır
- Cami avlusunda 3 tane şadırvan bulunmaktadır
- 16 köşeli havuz, 3 çanaklı fıskiyeden 8 kol halinde dökülen sularla dolarak musluklara dağıtılmaktadır
Bursa Ulu Caminin detaylarını bitirdik, şimdi diğer illerimize bakalım. Bazı illerimizde birden fazla Ulu Camii vardır, bazı illerimizde ise hiç yoktur. Toplamda 50 farklı ilimizde Ulu Camii'ler vardır.
Camilerin isimleri ve miladi olarak bitiş yılları aşağıdaki gibidir. Yapılış tarihi tam olarak bilinmeyen camilerin yanına, tarihlerini yazmadık.
ŞEHİRLERDE BULUNAN ULU CAMİİ İSİMLERİ
Adana Ulu Camii (Ramazanoğulları Camii) 1541
Adıyaman Ulu Camii 1515
Afyonkarahisar Ulu Camii 1273
Aksaray Ulu Camii 1155
Amasya Ulu Camii 1237
Balıkesir Ulu Camii 1461
Bayburt Ulu Camii 1299
Bitlis Ulu Camii 1150
Burdur Ulu Camii 1300
Bursa Ulu Camii 1400
Çankırı Ulu Camii 1559 (Büyük Cami veya Kanuni Sultan Süleyman Camii)
Çorum Ulu Camii (Sultan Alâeddin Camii, Câmi-i Kebir veya Murâd-ı Râbi Ulu Camii)
Diyarbakır Ulu Camii 1091
Edirne Ulu Camii (Eski Camii) 1413
Erzurum Ulu Camii (Atabey Camii) 1179
Gaziantep Ulu Camii (Boyacı Camii)
Isparta Ulu Camii (Kutlu Bey Camii) 1429
Kahramanmaraş Ulu Camii 1454 (Câmi-i Atik, Câmi-i Kebir veya Alâüddevle Bey Camii)
Kastamonu Ulu Camii (Atabeygazi Camii) 1273
Kayseri Ulu Camii (Cami-i Kebir veya Sultan Camii) 1135
Kilis Ulu Camii
Kırşehir Alaaddin Ulu Camii 1230
Konya Ulu Camii (Alaaddin Camii) 1220
Kütahya Ulu Camii 1410
Malatya Ulu Camii (Battalgazi Ulu Camii) 1224
Manisa Ulu Camii 1366
Mardin Ulu Camii 1177
Muğla Ulu Camii 1344
Muş Ulu Camii 979
Niğde Ulu Camii (Alaaddin Camii) 1223
Siirt Ulu Camii
Sinop Alaaddin Camii 1237
Sivas Ulu Camii 1197
Şanlıurfa Ulu Camii
Tokat Ulu Camii (Cami-i Kebir) 13. yüzyılda
Uşak Ulu Camii 1429
Van Ulu Camii 1400
Yozgat Çapanoğlu Camii 1779
İLÇELERDE BULUNAN ULU CAMİİ İSİMLERİ
Adıyaman Besni Ulu Camii 1565
Adıyaman Tut Ulu Camii 1736
Afyonkarahisar Sandıklı Ulu Camii 1379
Afyonkarahisar Şuhut Ulu Camii 1415
Aksaray Eskil Ulu Camii 1634 - 1734
Aksaray Eşmekaya Ulucami
Ankara Arslanhane Camii (Ahi Şerafeddin Camii) 1290
Antakya Ulu Camii 1117
Antalya Ulu Camii (Yivli Minare veya Alâeddin Camii)
Aydın Çine Ulu Camii (Ahmet Gazi Camii) 1308
Aydın Söke İlyas Bey Camii 1404
Balıkesir Edincik Ulu Camii 1368
Batman Hasankeyf Ulu Camii
Bitlis Adilcevaz Ulu Camii 14. yüzyıl
Bitlis Ahlat Ulu Camii
Bursa Karacabey Ulu Camii 1389
Bursa Yenişehir Ulu Camii (Yenişehir Orhan Gazi Camii) 1362
Çorum İskilip Ulu Camii 1841
Çorum Sungurlu Ulu Camii 1762
Diyarbakır Cizre Ulu Camii 1160
Diyarbakır Çermik Ulu Camii (Sultan Alaaddin, Cami-i Atik, Cami-i Çermik, Şah Ali Bey)
Diyarbakır Eğil Ulu Camii (Tâciyân Camii) 1040
Diyarbakır Hani Ulu Camii
Diyarbakır Hazro Ulu Camii 13. yüzyılda
Diyarbakır Lice Ulu Camii 1540
Diyarbakır Silvan Ulu Camii (Selahaddin-i Eyyubi Camii) 1157
Elazığ Harput Ulu Camii 1146
Erzurum Hınıs Ulu Camii 1734
Erzurum Pasinler Ulu Camii 1554
Eskişehir Sivrihisar Ulu Camii 1232
Isparta Eğirdir Ulu Camii (Hızır Bey Camii) 1328
Isparta Şarkikaraağaç Ulu Camii 1282
Isparta Uluborlu Alaaddin Camii 1231
Isparta Yalvaç Devlethan Camii
İzmir Bergama Ulu Camii 1399
İzmir Birgi Ulu Camii 1312
İzmir Ödemiş Ulu Camii 1702
İzmir Selçuk İsa Bey Ulu Camii 1375
İzmir Tire Ulu Camii 1426
Kahramanmaraş Afşin Ulu Camii 1571
Kahramanmaraş Elbistan Ulu Camii 1240 (Cami-i Kebir, Alâüddevle Bey Camii)
Kahramanmaraş Göksun Ulu Camii 1922
Karaman Ermenek Ulu Camii 1303
Karaman Kazım Karabekir Ulu Camii 14. yüzyılda
Kars Ani Ulu Camii (Manuçehr Ulu Camii) 1086
Kastamonu Küre Ulu Camii
Kayseri Aşağı Develi Ulu Camii (Camii Kebir) 1730
Kayseri Bünyan Ulu Camii 1256
Kayseri Develi Ulu Camii (Sivâsî Hâtun Câmii) 1281
Konya Akşehir Ulu Camii 1213
Konya Beyşehir Ulu Camii (Eşrefoğlu Camii) 1299
Konya Doğanhisar Ulu Camii 1548
Konya Ereğli Ulu Camii 1426
Konya Ilgın Ulu Camii (Çukur Camii) 1422
Kütahya Emet Ulu Camii (Çarşı Camii) 1419
Kütahya Gediz Ulu Camii (Gazanferağa Camii) 1553
Kütahya Simav Ulu Camii 1425
Kütahya Tavşanlı Ulu Camii 1300
Malatya Arapgir Ulu Camii 1334
Malatya Darende Ulu Camii
Mardin Kızıltepe Ulu Camii 1205
Mardin Midyat Ulu Camii (Merkez Cevatpaşa Camii) 1925
Mardin Savur Ulu Camii
Mersin Silifke Alaaddin Camii 1226
Mersin Tarsus Ulu Camii 1579
Muğla Milas Ulu Camii (Ahmed Gazi Camii) 1378
Nevşehir Avanos Ulu Camii (Yer Altı Camii)
Nevşehir Ürgüp Merkez Karamanoğlu Camii
Niğde Bor Ulu Camii (Alaaddin Camii) 1407
Sivas Divriği Ulu Camii 1229
Sivas Şarkışla Ulu Camii 1664
Şanlıurfa Birecik Ulu Camii 1175
Şanlıurfa Halfeti Ulu Camii 1807
Şanlıurfa Harran Ulu Camii 640
Şanlıurfa Siverek Ulu Camii
Şanlıurfa Suruç Ulu Camii
Tokat Niksar Ulu Camii (Melikgazi Camii) 1145
Tokat Turhal Ulu Camii 1530
Tokat Zile Ulu Camii 1267
Türkiye'mizin Ulu Camileri birbirinden farklı özelliklerdedir. Bazılarındaki işçilikleri dünyanın hiç bir yerinde göremezsiniz. Bu yüzden her yıl 2-3 tanesini gezebilirseniz, ömrünüz boyunca hepsini görmüş olursunuz. Tüm Camilerimizi gezmeniz dileğiyle hepinize Saygı ve Selamlarımızı sunarız...
Kaynak; wwwktbgovtr, wwwbursagovtr, wwwkulturportaligovtr, wwwakmbgovtr, Ulu Cami, ULU CAMİ, Ulucami, ULUCAMİ, Ulucamii, ULUCAMİİ
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder